مقدمه :

امروزه دیابت بیماری شایعی است که مهمترین علت افرایش چشم گیر آن در جوامع را ، بالا رفتن سن افراد می دانند.

همچنین افرایش روز افزون و قابل تأمل چاقی ، ارتباطی کاملاً قوی و معنی دار با گسترش این بیماری دارد .

این امر باعث می شود که متخصصان بیش از هر زمانی تأکید بر ضرورت مداخلات تغذیه ای و تغییر در سبک زندگی در جوامع نمایند.

مادر سبز با تأکید بر آموزش در مورد عوارض دیابت ، در دوران بارداری و خصوصا قبل از آن عمیقاً بر این اعتقاد است، که زمان آغاز این آموزش ها بسیار مهم بوده و ارتقاء سطح آگاهی زنان از ضرورت نظارت بیشتر، انجام آزمایشات و پیگیری ها حتی پس از زایمان و بصورت دوره ای می تواند به شکل معنی دار از عوارض این بیماری در سنین بالاتر و دوران یائسگی بکاهد.

تحقیقات نشان می دهد در زنانی که همراه رژیم غذایی و ورزش، سنجش مستمر و شخصی قند خون درمنزل را داشته اند یا از روش خود پایشی روزانه استفاده کرده اند، عوارض دیابت، خصوصاً دیابت بارداری کمتر بوده است و توانسته اند به توصیه های پزشک ومتخصص تغذیه بهتر عمل کنند.

تا جاییکه تغییر در سبک زندگی، کنترل وزن، ورزشی و رعایت فاصله گذاری و برنامه ریزی برای بارداری باعث شده است، عود دیابت بارداری کمتر دیده شود.

تحقیقات روی مادران دیابتی و توجه به زندگی داخل رحمی جنین و در واقع تماس مستقیم جنین با دیابت مادر (قند خون ) به افزایش سلولهای چربی و عوارض ناشی از آن در بزرگ سالی می انجامد.

یادتان باشد مدیریت مقادیر قند خون در بارداری یکی از مهمترین فاکتورهای سلامت بارداری است.

دیابت بارداری :

دیابت شایع ترین عارضه طبی در دوران بارداری است .

.آمار ابتلائ آن در منابع مختلف بین 2% تا 10% گزارش شده است .

به طور کلی زنان مبتلا را می توان به دو گروه زیر تقسیم کرد :

زنانی که قبل از بارداری ابتلای آنان به دیابت تشخیص داده شده است ( دیابت آشکار)

زنانی که دیابت آنان در دوران بارداری تشخیص داده شده است (دیابت بارداری)

البته، احتمالاً بسیاری از زنانی که مبتلا به دیابت حاملگی تشخیص داده می شوند از قبل به دیابت نوع II مبتلا بوده اند که بیماری آنها تشخیص داده نشده است و بعد از زایمان نیز بیماری ادامه دارد.

تخمین زده اند که از طریق مراقبت های پیش از بارداری و بهبود وضعیت قند خون می تواند از هزاران مورد ابتلائ به دیابت بارداری و عوارض آن جلوگیری کرد .

البته تنها کنترل دیابت در بارداری ملاک نیست و مدت مواجهه مادر از قبل با این بیماری هم بسیار درپیامدهای آن موثر است .

تعاریف کلی :

این نوع دیابت معمولا در دوران بارداری به شکل افزایش قند خون خود را نشان میدهد.

علل اصلی آن را محدود شدن ظرفیت ترشح انسولین به جهت اثرات ضد انسولینی هورومون های جفت و همچنین به درجاتی ساختار فیزیکی و ژنتیکی افراد می دانند.

از این رو پیشگیری از آن اگرچه قطعی نیست ، ولی خصوصاً در افراد مستعد می تواند بسیار مهم و سرنوشت ساز باشد.

از آنجایی در بارداری طبیعی علائمی چون تکرر ادرار، گرسنگی ، تشنگی ، خستگی و عفونت های قارچی نسبتاً شایع هستند ، تشخیص این نوع دیابت را بعلت همپوشانی علائم ، بسیار مشکل می سازند و در صورتی که مادر، سابقه قند در ادرار یا دیابت در بارداری قبلی را داشته باشد برای تشخیص قطعی باید حتماً تحت نظر پزشک قرار گیرد.

یادتان باشد دیابت بارداری در اغلب موارد با چراغ خاموش و بدون علامت است.

توجه به علائم خطر و مستعد کننده مانند :

علائم فوق حساسیت گروه پزشکی و خود مادر را برای بررسی های تکمیلی و تشخیصی بیشتر می کند و اقدامات بهنگامی که قند خون مادر را در محدوده نرمال حفظ نماید ، می تواند از عوارض جبران ناپذیر (مادری – جنینی) بکاهد.

در منابع مختلف اعداد و ارقام از احتمال بروز دیابت نوع II در افرادی که دیابت بارداری را تجربه می کنند یکسان نمی باشد ، ولی این موضوع مسجل است که احتمال بروز دیابت نوع II در این افراد بیشتر است و تصحیح عادات غذایی و تغییر سبک زندگی خانواده می تواند عوارض را ، حتی در نسل های آتی هر چه کمرنگ تر سازد.

تدابیر پیشگیری کننده از دیابت بارداری :

کلید اصلی در پیشگیری از دیابت بارداری

پایش مناسب…

رژیم غذایی مناسب …

تحرک بدنی مناسب…

خودپایشی Self – monitoring

سنجش قند خون با گلوکومتر در افراد دیابتی باعث می شود، خود فرد نیز در روند مراقبت از خود درگیر گردد و بیش از هر زمانی به جنبه های مثبت خود مراقبتی توجه نماید.

همچنین با توجه مضاعف به توصیه های پزشک در خصوص زمان سنجش و شرایط آن (از نظر ناشتا- بعد از غذا) با دستگاه گلوکومتر و ثبت مرتب آن می تواند اطلاعات را در اختیار پزشک قرار دهد تا انتخاب نوع درمان و تصمیم گیری های بعدی را تسهیل نموده و در کنار آن آگاهی مادر از وضعیت موجود می تواند او را به رعایت اصول تغذیه ای و کاهش وزن هر چه بیشتر ترغیب نماید.

توجه به این موضوع که رژیم غذایی مناسب نباید منجر به کاهش و یا ثابت ماندن وزن در بارداری گردد در برنامه ریزی برای این افراد بسیار مهم است.

در خصوص خودپایشی توضیحات کامل داده شد و توصیه های لازم در مورد نحوه استفاده از گلوکرمتر نیز در بخش های بعد مکمل آن می باشد.

رژیم غذایی مناسب :

یکی از توصیه های مهم به زنان باردار در اولین ملاقات ها و حتی در مراقبت های پیش از بارداری تغییر در الگویی وعده های غذایی است، چنانکه تعداد وعده ها را افزایش دهند و مقدار مواد غذایی را در هر وعده کاهش دهند.

این رویه دو مزیت بزرگ دارد چرا که عوارض گوارشی و ویار را به درجاتی تخفیف می دهد و همچنین به عنوان راهکاری درمقابله با دیابت بارداری به آن توصیه شده است.

توجه به این موضوع که رژیم غذایی مناسب نباید منجر به کاهش و یا ثابت ماندن وزن در بارداری گردد در برنامه ریزی برای این افراد بسیار مهم است.

رژیم های پر فیبر :

مصرف میوه ها (با قند پایین)، سبزیجات و حبوبات، غلات کامل و سبوسدار، برنج قهوه ای

مصرف غلات کامل راهکاری ساده برای پیشگیری از چاقی، دیابت و بیماری های قلبی و عروقی می باشد.

تمامی تلاش مادر سبز در این است که پیش از حتی تصمیم گیری برای بارداری نسبت به برنامه ریزی برای کاهش وزن و تغییر سبک زندگی خود و کل افراد خانواده احترام نمایند.

رژیم های پر پروتئین و انتخاب روغن های اشباع نشده مثل روغن های گیاهی زیتون – کنجد

در طب سنتی نیز درمان هایی با مصرف میوه ها وگیاهان خاص توصیه شده که می توانید در مقالات معتبر سلامتکده های طب سنتی به آنها مراجعه نمایید.

(البته در هر شرایطی توصیه می شود هیچ درمان دارویی یا غیردارویی را خود سرانه انجام ندهید چون ممکن است عوارض آن بیشتر از فواید آن باشد و حتماً با پزشک معالج خود مشورت کنید.

یادتان باشد در بارداری کاهش یا توقف وزن نشانه ی خوبی نیست و رژیم غذایی باید طوری باشد که مدت طولانی مادر گرسته یا به اصطلاح ناشتا نباشد.…

تحرک مناسب :

ورزش هایی مانند شنا- پیاده رویی – یوگا با رعایت اصول ایمنی بسیار توصیه می شود.

در کنار این ورزش ها کاهش استرس های روزمره و مراقبه می تواند در کاهش عوارض دیابت اثر بخش باشد.

سلامت جنسی زنان و دیابت :

سطوح بالای قند خون در دراز مدت می تواند از طریق آسیب به اعصاب محیطی ناحیه تناسلی باعث کاهش ترشحات واژن و کاهش یا عدم توان برانگیختگی جنسی گردد ، که خود به تنهایی می تواند تهدیدی جدی بوده و در کنار دلایل دیگر در کاهش عزت نفس و سلامت جنسی فرد اثرات جبران ناپذیری را بگذارد.

در زنان دیابتی خصوصاً پس از قطع قاعدگی و دوران یائسگی

1-کاهش ترشحات واژنیال

2- بالا بودن احتمال ابتلا به عفونت های اداری تناسلی (سوزش – خارش – درد)

3- احتمال افت ناگهانی سطح قند خون و تجربه آن در زمان رابطه جنسی

4- به سبب آسیب ها عروقی، خونرسانی ناحیه تناسلی موثر نمی باشد.

5- شل شدن عضلات کف لگن خود عاملی عمومی در بروز اختلال در سلامت جنسی زنان در دوران بارداری و یائسگی می باشد و زمانیکه با عوارض دیابت همراه می شود بیش از پیش نمود می یابد.

(در مبحث تقویت عضلات کف لگن و روش ها توضیح داده شده است)

6-چاقی یک اختلال شایع همراه با دیابت است که خود در کنار دیگر دلایلی که از آنها صحبت کردیم مانع از ایجاد تصویر ذهنی قابل قبولی از فرد شده و یکی از دلایل مهم عدم تمایل جنسی و فقدان حس کفایت جنسی می باشد.

7- استرس وجود این بیماری و عوارضی چون خستگی و بی حوصلگی در این افراد خود عاملی بازدارنده در تمایلات جنسی زنان میباشد .

8- افزایش احتمال عفونت های قارچی در دهان و واژن عوارضی چون سوزش ، خارش و درد به هنگام مقاربت را در پی دارد .

نکاتی که به آنها اشاره شد در واقع عوارضی هستند که هر یک بصورت مجزا و یا در کنار یکدیگر باعث آزردگی و عدم رضایت این زنان در رابطه ی جنسی می شوند .

هدف اصلی مادر سبز از ارائه این دلایل و توجه به آنها ایجاد فضایی است که زنان دیابتی را با علم به این موضوعات هر چه بیشتر ترغیب به تغییر عادات و سبک زندگی و همچنین مراجعه به مشاورین بهداشت جنسی نماییم.

نگاهی گذرا به آمارها در کتب مختلف نشان می دهد درصد بسیار اندکی از زنان دیابتی نسبت به مردان درصدد رفع این مشکلات بوده و به پزشک یا مشاورین بهداشت جنسی مراجعه می کنند.

این رویه آنان باعث می شود هر چه بیشتر نیازهای جنسی آنان سرکوب شده و کیفیت زندگی زناشویی آنان پایین آید و در نهایت از هم گسیختگی های عاطفی در خانواده نمایان شود .

حال آنکه مراجعه به هنگام و همراهی افراد متخصص در حوزه مشاوره در مامایی و با اتکاء به زوج درمانی و بازگرداندن عزت نفس به این زنان میتوان زندگی جنسی سالم و فعالی را به آنها باز گرداند.

مراجعه به این مشاوران که با تسلط کامل به اختلالات و بیماریهای زنان از یک سو و آگاهی از مهارت های ارتباطی و اصول روانشناسی در روابط زناشویی از سوی دیگر می تواند بهترین انتخاب و رهگشا برای این زوج ها باشند.

دو علت مهم شیوع عفونت های ادراری – تناسلی در زنان دیابتی

خصوصا در دوران بارداری و یائسگی

1-تحت اثر هورمون ها و شل شدن عضلات در دستگاه ادراری باعث بازگشت ادرار می شود.

2- بعلت وجود قند در ادرار باکتری ها به آسانی تغذیه می شوند و این زنان را هر چه بیشتر مستعد عفونت های ادراری می نمایند.

نکته ی بسیار مهم در درمان دیابت بارداری :

دغدغه­ ی بسیاری از زنان در مقاومت به درمان با انسولین این تصور است که انسولین می تواند از جفت عبور کند…

ولی باید بدانند این درمان باعث تعادل قند خون و کاهش آسیب هر چه بیشتر به جنین و مادر می شود.

گاهی حتی اندکی کاهش وزن می تواند بسیار مفید باشد در بارداری گاهی در کلاس A₁ می توان با رژیم درمانی ، ورزش و اصلاح سبک زندگی دیابت را کنترل کرد ولی در کلاس A₂ مصرف انسولین ضروری است.

بسیاری از مادرانی که پیش از بارداری تصمیم به تغییرات گرفته اند به نوعی خود را در برابر مشکلات این بیماری حفاظت نموده اند.

گلوکومتر وکاربرد آن

دستگاه تست قند خون یا گلوکومتر امروزه یکی از پر کاربردترین تجهیزات پزشکی در جهان به شمار می رود و می توان گفت یکی از اجزاء ضروری و اصلی در مدیریت بیماری دیابت است.

در نحوه مصرف انواع دستگاه های گلوکومتر ممکن است تفاوت های جزئی وجود داشته باشد از جمله :

از نظر قابلیت ثبت و ذخیره تاریخچه ی فرد و اتصال به دستگاه مانیتور

از نظر بازده زمانی جوابدهی دستگاه و دامنه اندازه گیری این دستگاه ها (حداقل و حداکثر سنجش آن).

از نظر محلی که باید خونگیری انجام شود (چون بعضی دستگاه قابلیت استفاده از خون بازو یا جاهای دیگری از بدن را نیز دارند)

از نظر قابلیت ارسال اطلاعات به پزشک

از نظر مقدار خونی که برای سنجش لازم است.

ولی به هر شکل، زمان، مکان و… که باشد مهم بازخورد ارزشمند دستگاه گلوکومتر برای فرد و پزشک او برای تصمیم گیری می باشد.

در این مقاله درصدد ارائه اعداد و ارقام و مقادیر نرمال میزان قند خون در افراد نیسیتم چون این اعداد بسته به شرایط فرد (سن ، وزن یا بیماریهای زمینه ای، شیوه زندگی و خصوصاً در مبحث زنان قبل و بعد از یائسگی و بارداری بسیار متغیر است.

و برای مطالعه بیشتر و آگاهی از مقادیر طبیعی و آزمایشات روتین برای غربالگری انواع دیابت توصیه می شود به سایت های معتبر دانشگاهی و آزمایشگاه های مرجع مراجعه نمایید.

با در نظر گرفتن این نکته که عملاً تصمیم گیری، تجویز دارو یا توصیه های بهداشتی و تغذیه ای برعهده متخصصین هر حوزه می باشد ولی خود پایشی و ثبت دقیق مقادیر، همواره فرد را در شرایطی قرار می دهد که حساسیت لازم را نسبت به خود داشته باشد و همگام با پزشک خود با کمترین اصطکاک و عوارض با وضعیت کنونی خود مواجه شود.

آمادگی های اولیه :

بهتر است بدانید در افراد دیابتی رعایت اصول بهداشت فردی یکی از مهمترین ارکان زندگی آنان است.

شستن کامل دستها به  آب و صابون برای از بین رفتن آلودگی و چربی سطحی و از آنجایی که گاهی روزانه چندین نوبت خونگیری تکرار می شود خطر عفونت ها همواره وجود دارد.

همچنین پس از شستشوی دستها ماساژ انگشت و به اصطلاح دوشیدن آن برای حرکت خون به سمت نوک انگشتان برای جلوگیری از تکرار استفاده از لنست ضروری است.

در زمان استفاده از دستگاه گلوکومتر باید به این نکات توجه ویژه داشته باشید :

بهداشت فردی :

 هرگز سوزن ها را مجدد و با مشترکاً با دیگر افراد مورد استفاده قرار ندهید.

حتماً دستها را شسته و کامل خشک کنید و سپس از پد الکلی استفاده کرده و تا خشک شدن کامل الکل صبر کنید.

بهتر است مطمئن شوید مقدار خون کافی است و نوار فقط با قطره خون تماس داشته است نه با پوست شما.

بهتر است ست کامل گلوکومتر (لنست – نوار – پد الکلی) همیشه همراهتان باشد.

اطمینان از کارکرد ست گلوکومتر :

بهتر است تاریخ انقضای نوارها را حتماً چک کنید.

بهتر است نوارها دور از نور مستقیم، آلودگی و دمای محیط خشک و خشک نگهداری شوند.

بهتر است دستگاه خود را گاهی با دستگاه پزشک تان یا دستگاهی دیگر مقایسه کنید.

مدیریت صحیح در نگهداری و ارسال اطلاعات :

بهتر است کلیه اطلاعات مربوط به خود پایشی را در جدول مناسب ثبت (دستی یا دیجیتال) و بدست پزشکتان برسانید.

بهتر است در زمان انتخاب و خرید دستگاه به قابلیت های آن توجه کنید از جمله حافظه آن، چون برای ثبت و دسترسی مجدد به اطلاعات ضروری است.

بهتر است به قابلیت های خاص برای افراد نابینا و ناتوان «دستگاه های گویا»، وجود چراغ صف

حه و اتصال به کامپیوتر و ارسال پیام را در نظر بگیرید.

توضیحات تکمیلی :

لانست Lancet

در تعریف وسیله ای سوزنی شکل است که برای ایجاد سوراخ بسیار کوچک در پوست استفاده می شود و کاربرد پزشکی دارد.

از این وسیله معمولا برای نمونه برداری از خون جهت انجام آزمایش قند خون استفاده می شود و اصطلاحاً به لانست خونگیری معروف است.

لانست ها عموماً وسایلی یکبار مصرف هستند به انگلیسی: Lancet) به فارسی (لنست یا لانست) (منبع ویکی پدیا)

گلوکومتر glucometer

یک ابزار پزشکی است که برای تعیین تخمینی غلظ قند خون مورد استفاده قرار می­گیرد.

این ابزار یکی از اجزاء اصلی مانیتورینگ قند خون در خانه برای بیماران دیابتی است. (منبع ویکی پدیا).

همواره در کنارتان هستیم